Asset Publisher
Święty Jan Gwalbert – patron leśników
12 lipca obchodzimy wspomnienie św. Jana Gwalberta (995-1073), który jako jedyny spośród „niebiańskich ambasadorów leśnych” został formalnie uznany za patrona leśników. Decyzję tę podjął papież Pius XII 12 stycznia 1951 roku, a papież Jan Paweł II, w swojej homilii wygłoszonej w Dolomitach w 1987 roku, rozszerzył ten patronat na wszystkich pracowników leśnych.
Jan Gwalbert urodził się we Florencji. Jego imię w hebrajskim oznacza „Bóg jest litościwy”, a w germańskim „władca przesławny, wspaniały”. W młodości prowadził życie pełne „próżności i marności”, jednak zmieniło się ono diametralnie po tragicznym morderstwie jego brata. Zamiast dokonać zemsty, przebaczył mordercy, co skłoniło go do wstąpienia do zakonu benedyktynów, gdzie walczył ze świętokupstwem, a w 1030 roku założył wspólnotę zakonną w Vallombrosie, żyjącą według surowych reguł św. Benedykta.
Zgromadzenie to, znane jako Wallombrozjanie (lub Gwalbertyni), przyczyniło się do rozwoju leśnictwa i ochrony przyrody w czasach, gdy nie istniały jeszcze żadne normy leśne. Wierni zakonnemu zawołaniu „Módl się i pracuj” zakonnicy z Vallombrosa, odnajdywali właściwe metody pomnażania leśnych bogactw. Św. Jan Gwalbert zmarł w 1073 roku, a nad jego grobem wciąż dzieją się cuda.
W Polsce kult św. Jana Gwalberta rozwija się od lat. Pierwszą kapliczkę poświęconą temu patronowi umieszczono w 2005 roku na sędziwym dębie w parku Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie. Relikwie świętego znajdują się w kościele p.w. św. Jana Gwalberta i św. Tekli w Stanach koło Sandomierza, dokąd sprowadzono je z opactwa w Vallombrosa w 2007 roku. Odtąd też datują się coroczne spotkania pielgrzymkowe leśników w tym sanktuarium. Od 2021 roku polscy leśnicy oficjalnie przyjęli świętego Jana Gwalberta za swojego patrona, a 12 lipca obchodzony jest Dzień Leśnika.
Św. Jan Gwalbert jest wciąż mało znany wśród leśników, dlatego warto sięgnąć po książkę autorstwa prof. Jerzego Wiśniewskiego, która zawiera wiele szczegółów dotyczących tego patrona. Książka została wydana przez Polskie Towarzystwo Leśne z okazji Zjazdu PTL w 2017 roku.
Ciekawostką jest, że za ojca polskiej ekologii uchodzi Jan Gwalbert Pawlikowski, żyjący w latach 1860-1939, a więc w czasie, gdy św. Jan Gwalbert nie był jeszcze w Polsce szczególnie znany. Czyżby jego rodzice, nadając dziecku imiona, wiedzieli o słynnym zakonniku sprzed tysiąca lat? Pawlikowski, urodzony w Medyce na Podkarpaciu, był inicjatorem ochrony polskiej przyrody, w tym Tatr, oraz miał wielkie zasługi dla taternictwa, prawodawstwa i kultury narodowej. Był autorem pierwszych wejść na tatrzańskie szczyty i współzałożycielem Sekcji Ochrony Tatr oraz Ochotniczej Straży Górskiej. Jego dzieło „Kultura a natura” miało prekursorskie znaczenie, a najczęściej cytowane zdanie brzmi: „Idea ochrony przyrody poczyna się tam dopiero, gdzie chroniący nie czyni tego ani dla celów materialnych, ani dla żadnego innego dobra, związanej z tworem przyrody obcej mu jako takiemu, historycznej czy innej pamiątkowej wartości, ale dla przyrody samej, dla upodobania w niej, dla odnalezienia w niej wartości idealnych”. |