Powyższe reguluje art. 37a ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach, zgodnie z którym prawo pierwokupu następuje w przypadku gruntu:

1. oznaczonego jako las w ewidencji gruntów i budynków lub
2. przeznaczonego do zalesienia określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, lub
3. o którym mowa w art. 3 (definicja lasu), objętego uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją, o której mowa w art. 19 ust. 3 (czyli decyzją starosty, określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej, wydaną na podstawie inwentaryzacji stanu lasu).

Od powyższego są jednak wyjątki.

Powyższych przepisów nie stosuje się, jeżeli nabywcami są małżonek, krewni lub powinowaci zbywcy w linii prostej bez ograniczenia stopnia, krewni lub powinowaci zbywcy w linii bocznej do trzeciego stopnia, osoba związana ze zbywcą z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, oraz w przypadku gdy nabywcą jest jednostka samorządu terytorialnego. Ponadto, przepisy powyższe nie mają zastosowania w przypadku dziedziczenia, a także w przypadku zbywania gospodarstwa rolnego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1362 oraz z 2020 r. poz. 284).

Jak to wygląda w praktyce.

Jeżeli sprzedawana działka spełnia którykolwiek z warunków wskazanych powyżej, notariusz jest zobowiązany wysłać umowę dotyczącą nabycia gruntu do nadleśnictwa, na terenie którego znajduje się sprzedawana działka. W praktyce dotyczy to także przypadków, jeżeli grunt leśny lub do zalesienia stanowi jedynie część gruntów objętych umową.

Nie każdy grunt jest nabywany, a nawet można powiedzieć, że niewielki odsetek działek zostaje nabyty. Pod uwagę bierze się wiele czynników, na przykład położenie działki zbywanej, czy graniczy z lasami Skarbu Państwa, jaki ma kształt, powierzchnię. Ocenia się także jej przydatność do prowadzenia gospodarki leśnej. W przypadku, gdy działka nie przylega do gruntów własności Skarbu Państwa bierze się pod uwagę, czy działka taka jest na tyle duża, aby mogła stanowić samodzielną jednostkę gospodarowania, a także, czy posiada dostęp do drogi publicznej.

W przypadku zainteresowania zakupem, nadleśniczy potrzebuje jeszcze zgody Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. nadleśniczy ma 30 dni na złożenie u notariusza oświadczenia o skorzystaniu z prawa pierwokupu. W sytuacji, gdy nadleśnictwo nie złoży, w formie aktu notarialnego, takiego oświadczenia, możliwość pierwokupu przepada.

Czy informację o zainteresowaniu nabyciem można uzyskać wcześniej nadleśnictwie?

Można wcześniej zapytać w nadleśnictwie o to, czy będzie ono zainteresowane nabyciem danego gruntu, jednakże nadleśniczy nie musi określać się, co od zamiaru nabycia. Uzgodnienia takie nie są wiążące. Co więcej, nie zwalnia to notariusza sporządzającego umowę, z obowiązku jej wysłania właściwemu nadleśniczemu, gdyż do pełnej oceny zasadności nabycia danej nieruchomości przez Lasy Państwowe, potrzebne są dane z aktu notarialnego, w szczególności informacje o stanie prawnym i cenie tego gruntu.

Umowa zawarta bez zawiadomienia nadleśniczego, właściwego ze względu na położenie gruntu, jest nieważna.

Tekst: Anan Betlej