Gałązki jedliny na leśnych mogiłach

Na terenie Nadleśnictwa Cisna znajduje się wiele zabytkowych cmentarzy, umiejscowione są one  na dawnych cerkwiskach. Między innymi odnajdziemy je w  Solince, Zawoju, Habkowcach i Jaworcu. Każdego roku leśnicy koszą na nich trawę i w miarę potrzeb naprawiają ogrodzenia. W tym roku, w związku ze złym stanem technicznym, stare ogrodzenie cerkwiska w Habkowcach zostało rozebrane, w to miejsce powstało nowe solidne ogrodzenie.

Warto również zwrócić uwagę, że lasach Nadleśnictwa Dynów, które pamiętają tragiczne wydarzenia wojenne i powojenne, znajduje się kilka, najczęściej już bezimiennych grobów: mogiła w dawnej wysiedlonej wsi Wólka Wołodzka w leśnictwie Siedliska, kilka pojedynczych grobów oraz kopiec w centralnej części. Całość porośnięta jest barwinkiem i ogrodzona żerdziami. Znajduje się tam także zbiorowa mogiła rodziny zamordowanej przez UPA. Mogiła ta również porośnięta jest barwinkiem oraz ogrodzona żerdziami. Wszystkie te groby porządkowane są przez leśników na bieżąco. Najważniejszą mogiłą w Nadleśnictwie Dynów jest prawdopodobne miejsce pochówku płk. dypl. Benjamina Kotarby, dowódcy 17 pułku piechoty im. Ziemi Rzeszowskiej, który wraz ze swymi żołnierzami poległ w 1939 roku w potyczce o Borownicę. Ciało płk. Kotarby oraz żołnierza Stanisława Baraniucha  spoczywa na pobliskim cmentarzu, a o upamiętnione obeliskiem miejsce śmierci żołnierzy dbają nie tylko leśnicy, ale także weterani, żołnierze i okoliczni mieszkańcy.

Nadleśnictwo Kańczuga – tutaj również, wszystkie miejsca pochówku objęte coroczną opieką zostały uprzątnięte staraniem leśników, a w dniu Wszystkich Świętych zostaną zapalone na nich znicze. Podobnie jak w Nadleśnictwie Kołaczyce  pracownicy terenowi leśnictw dbają o liczne miejsca pochówków  w lasach, utrzymując wokół nich ład i porządek. Przykładem może być miejsce pochówku położone w oddz. 140 b leśnictwa Tarnowiec.

Nadleśnictwo Oleszyce zaś opiekuje się zbiorową mogiłą czterech żołnierzy 21 Dywizji Piechoty Górskiej, którzy pod dowództwem gen. Józefa Kustronia stoczyli swój ostatni bój w wojnie obronnej z najeźdźcą niemieckim w dniach 16-17 września 1939 r.

Znaleźli oni swoje miejsce spoczynku na terenie lasów leśnictwa Miłków. Bitwa ta jest nazwana przez historyków Bitwą pod Oleszycami. Żołnierze zginęli w boju w dniu 17.09.1939 r. i zostali pochowani na miejscowym cmentarzu greckokatolickim w Miłkowie. Po przeprowadzeniu akcji „Wisła”, las ten znajduje się na terenie Nadleśnictwa Oleszyce. W 2005 r. leśnicy z nadleśnictwa ustawili na mogile symboliczny drewniany krzyż i otoczyli opieką miejsce wiecznego spoczynku obrońców Ojczyzny.

Miejscowi leśnicy dbają również o mogiłę na cmentarzu, gdzie pochowani zostali mieszkańcy zmarli na cholerę oraz prawdopodobnie trzech żołnierzy 21 Dywizji Piechoty Górskiej. W  tym miejscu powstała symboliczną kwatera oraz odnowiono także jedyny w tym miejscu krzyż z kamienia bruśnieńskiego.

W Nadleśnictwie Rymanów jak co roku organizowane są Zaduszki w Jasielu.

Na uwagę zasługuje fakt, że z końcem ubiegłego roku odnowione zostało ogrodzenie na cmentarzu na Kamieniu. W roku bieżącym zaś z  końcem października zostało ono pomalowane, a sam cmentarz wykoszony.

Na terenie Nadleśnictwa Stuposiany  przy drodze na Muczne w Leśnictwie Czereszenka znajduje się stary przycerkiewny cmentarz. Jest to zespół przyrodniczo-krajobrazowy, którego powierzchnia wynosi 1,06 ha. Zespół obejmuje  fundamenty dawnej cerkwi greko-katolickiej z 1791 roku, cmentarz grzebalny z zachowanymi kilkoma nagrobkami z początku XX wieku, dwa kamienne cokoły krzyży przydrożnych (położone na zachód od cerkwi przy starej      drodze), fundamenty tartaku wodnego z pierwszej połowy XX w.
Miejscowa społeczność stara się ocalić to miejsce od zapomnienia, w okolicach świąt, tak Bożego Narodzenia, Wielkanocy, jak chociażby zbliżających się Wszystkich Świętych w miejscu tym palą się znicze. Ponadto Nadleśnictwo Stuposiany wykasza w sezonie teren cmentarza, tak, by nie został on „pochłonięty" przez las. Gałązka jedliny ze wstążka pamięci pojawi się także na Brenzbergu, miejscu śmierci 74 Polaków wymordowanych przez UPA w 1944 roku.

W Nadleśnictwie Baligród zadbano o otoczenie kapliczki „Synarewo” zlokalizowanej w dolinie Rabskiego potoku w obrębie nieistniejącej wsi Huczwice. Legenda na temat okoliczności powstania XIX-wiecznej kapliczki oraz cudowne właściwości wypływającej spod jej fundamentów źródlanej wody sprawiają, że miejsce to chętnie odwiedzane jest przez turystów oraz miejscową ludność. O rosnącym zainteresowaniu opisywanym miejscem świadczyć może również fakt, że w bieżącym roku przywrócono zwyczaj odprawiania majówki przy tejże kapliczce w ostatni dzień maja. Wydarzenie to zgromadziło ponad 100 osób, co stanowi dowód na silne zaangażowanie mieszkańców w podtrzymywaniu tej tradycji. Wykonano zatem kamienno-ziemne schody oraz drewniane poręcze. Zabezpieczono również podejście do źródła. Uprzątnięte zostało także wnętrze kapliczki. Dziś na grobach leśników związanych z Nadleśnictwem Baligród zapłonęły znicze oraz złożone zostały symboliczne gałązki pamięci. 

Krośnieńscy leśnicy w Święto Niepodległości odwiedzą także Przełęcz Legionów w Gorganach, cmentarz polskich legionistów z I wojny światowej w Rafajłowej i grób leśnika Józefa Mstrika w Zaleszczykach. Wszędzie tam pojawią się gałązki jedliny i wstążki pamięci.

Tekst: EdM

Zdjecia: z archiwum Nadleśnictw